#8 Hoe ik tussen de regels tevoorschijn durfde te komen.

Lees hieronder de transcriptie van deze aflevering van de podcast

Hay! Wat fijn dat je luistert naar deze aflevering van “Tussen de regels schrijven” waarin ik je vertel hoe een confronterende ontdekking mij hielp om tussen de regels tevoorschijn te komen.

Na ruim 15 jaar gewerkt te hebben als begeleider binnen woonvormen voor mensen met een verstandelijke beperking was mijn lijf klaar met de wisseldiensten en mijn hoofd toe aan een nieuwe uitdaging.  Van jongs af aan ken ik periodes waarin ik zowel fysiek als mentaal niet op mijn best ben. In die tijd kwam ik niet verder dan symptoombestrijding en ontdekte ik niet wat ik inmiddels weet: dat ik fibromyalgie heb en periodes van depressie doormaak. Toch wist ik: voor mijn welzijn is het beter om een baan te hebben waarbij ik meer mijn eigen ritme kan volgen en dus maakte ik de overstap naar ambulante hulpverlening. De mensen waarmee ik werkte wonen zelfstandig met begeleiding bij het een of ander. Van het onderhouden van sociale contacten tot je huishouden plannen en van opvoeden als voor jezelf zorgen een uitdaging is tot je financiën  beheren. De uitdagingen waar mijn coachee’s mee te maken krijgen waren zeer divers. Soms veroorzaakt door (psychische) problematiek of een beperking maar ook door het ontbreken van een netwerk of juist het niet opgewassen zijn tegen de goedbedoelde bemoeienis van naasten. 

Tijdens de begin jaren als hulpverlener besefte ik nog niet zo hoe bijzonder het is dat ik zomaar  toegelaten werd op de momenten waarop iemand het meest kwetsbaar is. Dat wanneer ik binnenkom er gewerkt gaat worden aan iets wat niet goed gaat. En dat mensen keer op keer de deur weer voor me open deden ook als ze wisten dat het gesprek of de activiteit die dan te wachten stond niet makkelijk was. Wat zeg ik: ronduit vervelend was! Wie wil er nu week in week uit te horen krijgen dat het niet lukt om zelf je huishoudboekje op orde te houden of onthouden dat je niet je hele dag vol moet plannen en rust moet nemen.  Van huis uit was ik gewend om gewezen te worden op fouten en door het werk in de woongroepen waar mijn begeleiding gericht was op het vervangend uitvoeren van wat de cliënten niet konden,  kwam het niet in me op om ook of juist aandacht te besteden aan wat WEL goed ging, aan wat WEL lukte.

Daar kwam verandering in tijdens een in company training Oplossingsgericht werken. Het uitgangspunt van deze methode is precies het tegenovergestelde van hoe ik tot dan toe mijn werk benaderde: niet IK kwam met de juiste oplossing aandragen maar juist mijn coachee, al dan niet met zijn of haar omgeving, die een oplossing voor een ontstaan probleem zocht. Het maakte dat ik ontdekte waarom het groepswerk me zo had uitgeput en dat ik met het schaamrood op de kaken besefte dat het ook wel behoorlijk arrogant is te denken dat ik of nou ja, heel hulpverleningsland, het allemaal beter wist. Tot dan toe was ik er samen met mijn collega’s vanuit gegaan dat zoals het leven voor ons werkte, dat dat ook het beste was voor iemand die het leven met een beperking te leven heeft. En dat laatste was persoonlijk heel confronterend. Ook ik dacht dat ik mijn leven, met de beperkingen die fibromyalgie en depressie met zich mee brengen, moest leven zoals ik dat zag bij vrienden, familie en collega’s. In mijn werk leerde ik dat gedrag A benaderd moest worden met methode X, of dat ik met methode Y bij kon dragen aan het behalen van doelen van meneer D. Op die manier keek ik ook naar mijn eigen leven. Als ik nou maar X, Y, Z deed dan leverde dat op den duur het gewenste effect op.

Heb jij je wel eens afgevraagd waarom je niet ‘gewoon’ net als je zus, de overbuurvrouw, je vriendin of met wie je je ook maar wilt vergelijken, je leven op rolletjes hebt? Of, en wees eerlijk, waarom je leven niet zo instagrammable is dan al die anderen?

Ik zal eerlijk zijn: ik deed dat. Vergelijken en dan vooral om altijd te concluderen dat ik een sukkel moest zijn omdat ik het niet voor elkaar kreeg. Tot we binnen de hulpverlening in 2015 over gingen naar een nieuwe manier van in kaart brengen van iemands situatie. Er was niet alleen aandacht voor wat het probleem was  waar iemand tegenaan liep maar er was ook oog voor wat er goed ging en waarom dat onderdeel goed ging.  En hoe die vaardigheid ingezet kon worden bij het omgaan met het probleem. De mooiste metafoor die ik in die periode ontdekte was deze quote van Albert Einstein: Everyone is a genius. But if you judge a fish on its ability to climb a tree, it will live its whole life believing that it is stupid. Dit is wat we vaak anderen maar vooral ook onszelf aandoen:  Je volgt wat je voorgedaan is, durft geen stappen te zetten buiten het bekende als je daartoe niet wordt aangemoedigd en stapt niet uit je eigen schaduw omdat je bang bent dat je uitgelachen wordt of toch niet in staat blijkt te zijn tot wat je dacht. Maar ook omdat je loyaal bent, ergens bij wilt horen en niet alleen door het leven wilt gaan.

Dat ik een tijdje mocht oplopen met mensen, ieder met zijn of haar eigen uitdagingen, die daarmee hun eigen weg zochten maakte mij nederig maar ook eerlijker naar mezelf. Ik durfde steeds meer onder ogen te zien dat ik mijn best maar bleef doen om aan verwachtingen te voldoen. Van anderen maar dus ook van mezelf. Ik had daarmee een beeld neer  gezet van iemand die alles op orde had, die overal en nergens een oplossing voor wist en die je altijd om hulp kon vragen. Door hierover te schrijven, alleen maar vooral tijdens de schrijfretraites, kwam ik langzaamaan tussen de regels tevoorschijn. De ik die ik altijd al was maar niet durfde zijn. Omdat ik het doodeng vond, ok vind ook nog wel, om nee te zeggen. Om te zeggen dat ik iets niet kan. Mijn creatieve geest stelde ik niet alleen ten dienste van mijn werk maar ook van mijzelf. Voor elke situatie probeerde ik een oplossing te bedenken precies zoals ik dat mijn coachees ook had zien doen. Vanuit een wat kan wel! Wat is er nodig om? Hoe kan ik ervoor zorgen dat! En nee, dat betekent niet dat een beperking er niet meer is en dus besteed ik ook aandacht aan gevoelens van rouw, frustratie, verdriet en machteloosheid. Ik weet dat ook dat tijd, ruimte en aandacht vraagt want ook ik heb mijn portie innerlijk schaduwwerk te doen. Ook ik heb soms een periode waarin ik rouw om wat niet is en nooit zal kunnen. Het is een cyclisch proces dus perioden van rouw worden weer gevolgd door perioden van creativiteit, dankbaarheid en verheugvreugde op wat allemaal wel kan!

Dank je wel voor het luisteren naar deze aflevering. En heel graag tot een volgende!